Miarahaba ny rehetra nahatratra ny Asaramanitra.
1642 no niforona ny Société de l’Orient izay naka alalana tamin’ny Cardinal de Richelieu haka an’i Madagasikara (indrisy!) sy ireo nosy kely manodidina azy ka hanorim-ponenana eto. i Fort-Dauphin loha no noforonin-dry zareo, ary Ile de Chine no niantsoany an’i Madagasikara.
Talohan’ny niverenan’ny fahaleovantena dia 60 taona mahery no naha zanatany frantsay an’i Madagasikara.
Tamin’ny faha-Ranavalona II ka tonga hatramin’ny fotoan’andronRanavalona III no nanafika an’i Madagasikara ny frantsay. 1883 no ady voalohany ary 1885 no natao sonia ny fampitsaharana ny ady.
Nasaina nandoa onitra ny fanjakana Malagasy ary nomena ny frantsay ny faritra avaratry ny nosy rehetra, fantatra tamin’ny hoe Baie de Diego Suarez. (voa dobla toy ny dakam-boriky!)
1894 ny fanafihana faharoa. Tafiditra an’Antananarivo ry mpanjanaka tsy vanona ny taona 1895. Lasa protectorat i Madagaskara, ary avy eo zanatany tanteraka rehefa nivoaka ny Loi d’annexion tamin’ny 1896.
Nesorina tsy ho mpanjaka Ranavalona III ary nalefa tany Algerie ho sesitanyrehefa avy nandalo tao La Reunion.
Nijoro nanomboka teto ireo antoko sy fikambanana miafina samihafa.
Be ny aina nafoy sy ny rà latsaka mandrapahalany ny Loi Cadre, na koa ny Loi Gaston Defferre tamin’ny 1956, mba ho ampiharina teto Madagasikara ny taona 1957.
Io Loi Cadre io no nametraka ny fisian’ny resaka Governorat ka ny Haut commissaire frantsay no filohan’io tany amin’ireo tany nozanahany toa an’i Madagasikara ary ny voazanaka no mifidy izay ho filoha lefitra.
1958: mody novàna ho Etat libre dans la communauté francaise no sata misy an’i Madagasikara. Dia foana nanomboka teo koa ilay Loi d’Annexion
Androany no mitsingerina ny nanambaràna ampahibemaso ny fiverenan’ny Fahaleovantenan’i Madagasikara.
Tamin’io andro io no natao sonia teny amin’ny Lapa Andafiavaratra ny antontan-taratasy mikasika izany ka ny Filoha Phillibert Tsiranana no nisolo tena ny fanjakana Malagasy tamin’izany. Jean Foyer, sekreteram-panjakana misahana ny tany mpikambana ao amin’ny firaisambe frantsay kosa no avy tamin’ny andaniny mpanjanaka. Olom-panjakana sy olona manan-kaja maro no nanatrika ny fotoana.
Vita ny teny an-dapa, dia nankeny Mahamasina indray ny antoandron’io 26 Jona 1960 io hanao ny fanambaràna ampahibe-maso ny fiverenan’ny fahaleovantena teo ambony VatoMasina, ka ny tamin’ny teny Frantsay dia ny minisitra frantsay no namaky azy, ary ny tamin’ny teny Malagasy dia ny filoha Tsiranana no namaky azy. Notronin’ireo mpianatra avy ao amin’ny Sekoly Normaly Avaradrova sy Mahamasina, nasaina manokana hiredona ny hiram-pirenena izay noforonin’i Pasitera Rahajason sy Raharisoa Norbert (namorona ny feony) « Ry Tanindrazanay Malala o! ». Izy namorona ny feony mihitsy no nibaiko ireo mpihira.
Hira isan’ny nifaninana tamin’io fiventintsika ankehitriny io ny hoe « Zanahary o! Tahio ny Tanindrazanay (nahazo ny laharana faharoa) noforonin’i Gilles Ramiarisaona, ka dia noventesina ihany koa, ary dia i Sefo Randria izay namorona koa ny hira hoe « Ho Tiavinay Mandrakizay » (nahazo ny laharana fahatelo) no nibaiko ireo mpihira avy eny ambony tafon’ny tribune.
Ramarosaona Emile kosa no nandika ny hafatra avy amin’ny Gl De Gaule tamin’io fotoana io.
Aoka tsy ho adino ihany koa fa tamin’io 26 Jona 1960 io no nanolorana voalohany ny faneva ho an’ny tafika Malagasy. Mankalaza ny faha 51 taona niorenany koa izany ny tafika Malagasy, ka ny Kolonely Ramanantsoa no nandray izany avy amin’ny Filoha Tsiranana, taorian’ny fiventesana ny hiram-pirenena sy ny tsangan-tsaina. Tamin’io izany no matso voalohany nataon’ny tafika sy ny zandary Malagasy.
Teny Betongolo ny marainan’io no natrehan’i Kapiteny Ramarolahy, Commandant d’Arme, ny tsangan-tsaina voalohany, tamin’ny 8 ora maraina.
Fitaovana sy fanamiana Sinoa no hita betsaka ho an’ny tafika Mlagasy
Sombin-tsary avy amin’ny fankalazàna 2011:
Filed under: anao ny fitenenana, fety sy fankalazàna, politika, tantaram-pirenena, tapatapany, tsingerina | Tagged: 26 janvier, Algerie, Andafiavaratra, Betongolo, De Gaule, Gaston Defferre, Gilles Ramiarisaona, Ile de Chine, Jean Foyer, La Réunion, Loi Cadre, Loi d'Annexion, Madagasikara, Mahamasina, Phillibert Tsiranana, Rahajason, Raharisoa Norbert, Ramanantsoa, Ramarolahy, Ramarosaona Emile, Ranavalona, Sefo Randria, Sosiete de l'orient, Vatomasina | Leave a comment »